معرفی قارا مجموعه و بررسی تعالیم شیخ صفی در این «مجموعه‌ی کبیر» ؛ دکتر حسین محمدزاده صدیق

روز دوشنبه 16 دی ماه 1392 نخستین همایش علمی بین المللی شیخ العارفین سید صفی الدین اردبیلی (به مناسبت هفتصدمین سال رحلت) در مرکز همایش‌های کتابخانه‌ی ملی برگزار شد. در این همایش پس از قرائت قرآن و سرود ملی، ابتدا دکتر سید سلمان صفوی – دبیر علمی همایش- گزارش خود را ارائه کردند. بعد از قرائت پیام ریاست جمهوری، دکتر غلامرضا اعوانی به سخنرانی مشغول شدند. دقایقی کلیپ مربوط به بقعه‌ی شیخ صفی پخش شد. سپس سرلشکر سید یحیی صفوی – دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری – به ایراد سخنرانی پرداختند. پس از ایشان، آیت الله اراکی – دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی- درباره‌ی عرفان صفوی مطالبی را بیان کردند.

حسن ختام قسمت صبحگاهی این همایش، اجرای موسیقی توسط حسام الدین سراج و گروه همراه ایشان بود.

پس از صرف ناهار و اقامه‌ی نماز، قسمت دوم همایش از ساعت 13/30 آغاز به کار کرد. پنل‌های 2 و 3 در ساعت 13/30 الی 15 و پنل‌های 4 و 5 مابین ساعت‌های 15/30تا 17 در سالن‌های فرعی مقر همایش برگزار گردید.

استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق اولین سخنران در پنل دوم و همچنین رئیس جلسه در پنل پنجم بودند. ایشان با توجه به ضیق وقت و فرصت 15 دقیقه‌ای، سخنرانی خود را همراه با نمایش اسلاید (پاور پوینت) به معرفی «مجموعه‌ی کبیر» یا «قارا مجموعه»‌ اختصاص دادند و ضمن رد تئوری احمد کسروی مبنی بر «سید»، «شیعه» و «ترک» نبودن شیخ صفی الدین و رد زبان مجعول و موهم آذری با استناد به چند شعر گیلکی شیخ صفی الدین، سخنان خود را در وقت مورد نظر به پایان رساندند. . . . .

به بهانه ی چیله بایرامی (عید شب یلدا)

فصل زمستان در فرهنگ فولکلوریک مردم ترک جایگاه و رتبه بسیار رفیعی دارد و مردم ترک آذربایجان در طول تاریخ موجودیت خود همواره با این فصل در تکاپو بوده و همیشه تاریخ با آن ارتباط فرهنگی تنگاتنگی بر قرار نموده اند، بطوریکه هیچ یک از فصول دیگر از نظر فرهنگی به اندازه و ظرف این فصل مورد توجه و عنایت آذربایجانی جماعت نبوده و در رابطه با هیچیک از فصول دیگر، داستانسرایی، افسانه گویی و اسطوره سازی به اندازه این فصل موجود نیست. این فصل در فرهنگ و باور عمومی مردم منطقه به دوره های مختلفی تقسیم شده و هر دوره متناسب با خصوصیات روزهای آن، با نامها و عناوین مختلف و خاصی شناخته شده اند، که با "چیله گئجه سی" یا شب چیله آغاز و با "چرشنبه بایرامی" یا همان چهار شنبه سوری که عید واقعی مردم ترک آزربایجان است، به پایان میرسد




الف) چیله گئجه سی
" چیله گئجه سی"، آخرین شب از ماه آذر و فصل پاییز و طولانیترین شب سال است، و فردای آن شروع اولین روز زمستان و اولین دوره تقسیم آن با عنوان " بویوک چیله " با عمر چهل روزه می باشد.از گذشته های دور مردم ترک آذربایجان در این شب بدور کرسی های وسط اتاق که در حکم بخاری و سیستم گرمایشی آنروز بوده، می نشستند و تا پاسی از شب، ضمن گوش سپردن به داستانها و قصه های مختلف و بیشتر حماسی از زبان پدر بزرگها و مادر بزرگها، به مصرف تنقلاتی از قبیل نخود و کشمش، قورقا (گندم برشته)، مغز گردو و سبزه و نیز هندوانه به عنوان متعادل کننده مشغول می شدند .



تنقلات مصرفی در این شب، بیشتر گرم مزاج بوده و باعث افزایش میزان کالری و انرژی بدن و دوام مردم در برابر سرمای جانسوز زمستان آن زمان آذربایجان میشده است، که البته امروزه و با پیشرفت ابزار زندگی و افزایش رفاه عمومی، به دور کرسی نشستنها و گوش به داستانها و افسانه های قدیمی سپردن، جای خود را به شب نشینی های فامیلی و تماشای برنامه های تلویزیونی، و بازیها و سرگرمیهای خانگی، در کنار گرمای مطبوع شومینه ها و بخاریهای گاز سوز سپرده است، و دیگر از " کرسی " و " کرسی یورقانی" و "اجاق" و "زغال" و "زغال گردان" و افسانه های "تپه گوز" و "امیر ارسلان رومی" و "قمر وزیر" و "شمس وزیر" و داستان قهرمانی های "کور اوغلی" خبری نیست .




ب) بویوک چیله (چیله بزرگ)

از اولین روز شروع اولین ماه فصل زمستان، "بویوک چیله" آغاز و تا دهم بهمن ماه به مدت چهل روز ادامه پیدا میکند .


پ) کیچیک چیله (چیله کوچک) از شروع یازدهم بهمن ماه "کیچیک چیله" آغاز، و به مدت بیست روز و تا پایان بهمن ماه ادامه پیدا میکند .


این محدوده زمانی که از نظر شدت سرما و برودت هوا، بسیار طاقت فرسا است، به عنوان سخت ترین روزهای زمستان معروف بوده و از روزهای سرد و سوزناک آن با عناوینی همچون "زمهریر" یاد می شود .

با پایان "کیچیک چیله"، روزهای سخت زمستان هم تا حدودی به پایان رسیده و با آغاز اسفند ماه، برودت هوا رفته رفته کمتر می شود. چنانچه مردم آزربایجان مثل کرده اند که :

 چیله چیخدی، قیش چیخدی! ( یعنی اینکه چله تمام شد ، زمستان تمام شد.)



ج)" خضر " یا " چار چار

چهار روز آخر "بویوک چیله" و چهار روز اول "کیچیک چیله" ، یعنی فاصله زمانی هفتم تا چهاردهم بهمن ماه به مدت هشت روز را "خضر" گویند .
مردم آذربایجان در اولین شب جمعه این هشت روز، آیینی دارند با عنوان "خضر نبی"، که توسط بانوان خانواده ها به جای آورده می شود .


در این آیین، اغلب خانواده ها "قووت" ( که نوعی ماده غذایی است متشکل از مخلوط آرد نخود چی و آرد قورقا یا گندم برشته و آرد عدس بوداده، همراه با دوشاب ) تهیه کرده و آنرا در سینی ها و مجمع های بزرگ ریخته و سطح آنرا صاف می کنند، و بعد آنرا در گوشه ای قرار میدهند، و اعتقادشان بر این است که در شب مذکور، حضرت "خضر" به خانواده ها سر کشی کرده، و "قووت" را متبرک میکند. ( با گذاشتن رد قمچی یا تازیانه بر روی قووت) .

بنا بر این افسانه ، مردم آذربایجان ، روز اول اسفند ماه را روز نفس کشیدن زمین و گرم شدن آن دانسته و اصطلاحا" میگویند که   :   یئره نفس گلیب . ( زمین نفس میکشد.)


ح)" قاری کوله گی

با آغاز اسفند ماه و گرم شدن تدریجی زمین ، باور عمومی بر این بوده است که دیگر زمستان رو به اتمام نهاده و اثری از برف و کولاک دیده نخواهد شد . ولی همینکه هفتم اسفند ماه از راه رسیده، کولاکی سهمگینتر از کولاک های دیگر منطقه را فرا گرفته ومردم آذربایجان را غافلگیر و شگفت زده کرده است.

در ترکی يای يعنی کمان، چيلله نيز يعنی زه (زه کمان) و نيز محل زه برای گذاشتن تير در موقع انداختن تير، اوخ يعنی تير (تيرِ کمان). در ترکی به تابستان نيز "يای" گفته می شود. از اين رو وقتی گفته می شود "يايين چيلله سی"(چلّه تابستان)، (تداعی کننده ی کشيدگی نهايی کمان به هنگام انداختن تير) يعنی نهايت و اوج کشيدگی تابستان که چهل و پنج روز رفته از تابستان است.

قيشين چيلله سی (چلّه ی زمستان) نيز به معنای کشيدگی نهايی سرما است که دو تا است يکی چهل روزه (بؤيوک چيلله) يکی بيست روزه (کيچيک چيلله). يعنی زمستان دوبار به اوج می رسد.

چيلله گئجه (شب دارای کشيدگی نهايی) وقتی گفته می شود "چيلله گئجه سی" (شب چلّه) در واقع يعنی نهايت کشيدگی شب.

ولی تحت تأثير تفسيرهای رايج به معنای شروع چلّه ی زمستان تلقی می شود که البته اينگونه نيست. در واقع به نظر خیلی از زبان شناسان واژه چلله برگرفته از مفهوم آذربایجانی "نهایت کشیدگی شب" می باشد نه بر گرفته از مفهوم فارسی "شروع چهل روز زمستان".

اينکه چرا "چيلله" يا "چِلّه" که معنای "زه کمان" و "محل نشستن ته تير در کمان" و نیز مفهوم نهايت کشيدگی را در مورد "بلندترين شب"، "شدت تابستان" و "شدت زمستان"بايستی با عدد "چهل" توجيه و تفسير نمود، کاری است که روشنفکران پرداخته اند و خود نيز بايستی جوابگو باشند.

صدای (ل) دارای مفهوم "انتقال" می باشد و تکرار يک صدا، مفهوم استمرارِ تکراریِ حرکت و عملی را دارد. پس "چيلله" يا "چلّه" دارای مفهومی است که در آن عمل انتقال به تکرار اتفاق می افتد. درست مثل "پيلله" يا "پلّه" که در آن عمل انتقال و تکرار اتفاق می افتد. اگر "چلّه" معنی "چهل لا" نيز داشته باشد آنوقت پرسيدنی است که اولا خود "چهل" از کجا آمده و دوم اينکه معنای "پلّه" چيست؟ آیا منطقی نیست بپذيريم که "چهل" از "چيلله" حاصل شده است؟! فقط فراموش نشود که اديبان منکر وجود تشديد نيز در فارسی شده اند.

"چيلله" اسمی است که از فعل "چيلمک" به معنای (زدنِ پرتابیِ توام با ضربه) ساخته شده است. در بازی "چيلينگ-آغاج" (الک-دولک) به زدن، "چيلينگ" يا "چيليک" يا "چيليهْ" (دولک) با "آغاج" (چوبدستی) از اين فعل استفاده می شود: "چيل گلسين!" (بزن بياد)!

"چيلينگ" نيز از اين فعل شاخته شده است.
"چيلمَک" اسم تلنگر شديد است که در آن ريگِ کوچکی بين پشت ناخن سبابه و نوک انگشت شست قرار گرفته و به شدت پرتاب می شود. يا تلنگری که بر سطح آب به نيت پخش کردن و افشاندن آب زده می شود.

شکل ديگری از اين فعل نيز هست که "چيله مَک" (افشاندن آب توأم با ضربه) است. به مثال های ديگری از اين دست (جهت مطالعه ی بيشتر) دقت کنيد که چگونه این سيستم در زبان ترکی ثابت است: چيلله (چلّه)، پيلله (پلّه)، شيلله (سيلی آبدار)، سيلله (سيلی)، گولـله (گولّه، گلوله)، هوررا (نوعی غذای ساده ی روستايی)، شيررا (شيره)، شوررا (احتمالا تبديل به "شوربا" شده)، بلله (نانی که به صورت ساندويچ در می آورند). . . "گلّه"ی فارسی نيز احتمالا از اين سيستم است که در اين صورت بايد از فعل "گلمک" (آمدن) "گلله" (هم-آمده) ايجاد شده باشد. ( از نوشته های استاد  منظوری )

مولانا جلال الدین رومی" یکی از نامهای برجسته تصوف در آناتولی و اندیشمند، شاعر، متصوف و استادی صاحب فضیلت می باشد

مولانا جلال الدین رومی" یکی از نامهای برجسته تصوف در آناتولی می باشد. مولانا به عنوان اندیشمند، شاعر، متصوف و استاد معنوی صاحب فضیلت شناخته می شود. چنین تخمین زده می شود که مولانا در تاریخ ۱۲۰۷( 604 ه‍ ) در شهر بلخ که امروزه در مرزهای افغانستان قرار دارد چشم به جهان گشوده است و از خوارزمشاهیان بلخ است و مانند ابن سينا از هفت سالگي شروع به آموزش زبان فارسي كرد و آن را خوب آموخت و بعدها آن را زبان شعر خود ساخت. در اوان کودکی و همراه پدرش بهاء‌الدین ولد به آسیای صغیر رفت، و در شهر قونیه موطن گزید و در همان شهر به سال 672 ه‍. زندگی را بدرود گفت . . .

از همین اشاره‌ی اندک، درمی‌یابیم که مولوی رومی را دیواني به ترکی بوده است. این دیوان که بخشی از آن به ذکر مناقب ائمه‌ی معصومین – علیهم ‌السلام- اختصاص داشته است، حاوی اشعار پر طنین و پر شور و جذبه‌ای نیز بوده است که صوفیان و دراویش، ابیات آن را به صورت ترجیع‌بند در‌آورده بودند و در محافل خاص خود با جذبات عرفانی اجرا می‌کردند. . . .

(  در ادامه مطلب  بخوانید . . . )

حرّ، امام حسینین (ع) مدینه‌یه طرف یولونو باغلایاندان سونرا، امام حسین (ع) حرّه بویوردو: «آنان آغلار قالسین ! نه ایستیرسن؟» حرّ دئدی: «سیزدن سونرا هر کیم بو حالدا من ایله بئله دانیشسایدی جوابینی وئرردیم ! آما آند اولسون الله‌-ـا سیزین آنازین آدینی یاخشیلیقدان ساوایی هئچ یئرده چکه بیلمه‌رم».

محرمین اوّل اون گونون هر بیری بیر عنوانا و معمولاً کربلا شهیدلری گونونه مشهور اولوب و اهل بیت (ع) عاشقلری مقدمه کیمی او گونون صاحبی‌نین مصیبتلرینی دئمکله، ابا عبدالله حسینین (ع) عزاسینی توتارلار. . .

اردبیل یا ارده بئل شهری است که درمورد قدمت ومعنی لغوی آن سخنان زیادی گفته شده است . گروهی این شهررادارای سابقه 1500ساله دانسته اند که یک اشتباه محض تاریخی است ومعنی لغوی آنرابه کلمه جعلی آرتاویل منسوب داشته اند. درزبان اوستایی آرتامعنی مقدس و ویل معنی شهر نمی دهد، قبل ازورود زرتشت به شهراردبیل ، اردبیل شهری آباد وبزرگ بوده است ودلیل اینکه زرتشتیان این شهررامقدس می دانند به این علت است که زرتشت اولین بار درشهر اردبیل به تبلیغ دین زرتشتی پرداخته است

ادامه مبحث در ادامه مطلب

در برخی نواحی آذربایجان از جمله در خود روستای حور نانی پخته می شود که به آن ساج چوره گی می گویند . که در آن از یک ورقه دایره ای شکل به نام ساج استفاده میکنند که به مراتب پخت نان بر روی آن آسانتر است و نان حاصله نیز از طعم و رنگ طبیعی و دلپذیرتری برخوردار هستند.

ساج وسیله دایره ای شکلی به قطر تقریبی 60 سانتی متر از جنس مس یا برنج و یا آهن است که مقداری گودی دارد . برای این کار طرف گود ساج را روی سه لنگه ای که روی آتش گذاشته شده قرار می دهند و پس از داغ شدن ساج ، چونه های خمیر را که قبلاً آماده شده با وردنه روی تخته مخصوص خمیر گیری به شکل دایره در آورده و آن را روی ساج می گذارند و پس از مدتی نان گرد لواش را برمی گردانند تا روی دیگر آن نیز بپزد .

در برخی مواقع مادران ( آنالار ) ،موادی را در داخل نان قرار میدهند تا علاوه بر مغذی بودن طعم دلپذیری را نیزبه نان اضافه کند.برخی از پنیر محلی استفاده میکنند که در این صورت به آن "کته چورگی" میگویند و برخی نیز از گیاهان خوراکی مانند "شومون" که بسیار مغذی و خوش طعم است همراه با زرده تخم مرغ استفاده میکنند.بعضی از مادران آذربایجانی نیز قبل از گذاشتن نان بر روی ساچ از روغن زرد حیوانی(ساری یاغ) برای روغنی کردن صفحه ساچ استفاده میکنند .

« گلین باجی »

یازان : خانم رقیه کبیری

 ( عکس تزئینی است )

هله نوبه‌میزه قالیر. میز آرخاسیندا اوتوران نومره ‌وئره‌ن؛ قارا بوغدایی ساچلی، اورتا یاشلی کیشی‌یه باخماقدان اوتانیرام. یقین او دا بیلیر بیز نییه گلمیشیک. گؤزوم دووارداکی، آغ اؤرپکلی، گؤیچک اوشاغین سوس دئیه، بارماغینی دوداغیندا ساخلایان شکیلده قالیب.

آشپازخانانین سکی‌سینه سؤیکه‌نیب، دئدیم: “گئتمیه‌جه‌یم!”

گلین باجی آغ یایلیغینی بوخاغی‌نین آلتیندا سانجاقلادی. قار چرچیوه‌لی گیرده گؤزلویونون اوستوندن منه باخدی: ” آنان بیر شئی بیلیر دا، دئییر گئت…!”

بیردن دیلیمه گلدی دئییم کی، “آخی سنه نه دخلی وار، گلین باجی!” ایسته‌مه‌دیم گلین باجینی اینجیدیم. تئلویزیونو آچیب، گؤزلریمی اکرانداکی اوچان قوشلارا زیلله‌دیم. . . . .

( ادامه داستان در ادامه مطلب )

سخت آشفته و غمگين بودم…                                        

                                                                             عصبي ، همده توتولموشدوم من ...

 به خودم مي گفتم:                                                     

                                                                              بير معلم اولاراق :

بچه ها تنبل و بد اخلاقند                                               

                                                                               « اؤزومو آز سانيرام ،

دست كم ميگيرند                                                         بونو بير گون اؤزومه آنلاتديم .

                                                                        صينيف  اؤيرنجي‌سينه  قوْرخو - اطاعت لازيم .... !

درس ومشق خود را…                              

بايد امروز يكي را بزنم، اخم كنم                                

                                                                        صاباحي ،خط‌كش اليمده كلاس ايچره باشيمي ديك توتدوم

                                                                        قاشيمي چاتلاياراق ،‌ هم اوزومو ((üzümü  تورشوتدوم !       

 و نخندم اصلا                                            

تا بترسند از من                                        

                                                                ادامه شعر  در ادامه مطلب

پادشاهی در یک شب سرد و زمستانی از قصر خارج شد. هنگام برگشت سرباز پیری را دید که با لباس اندک نگهبانی می داد. از او پرسید ایا سردت نیست؟

نگهبان پیر جواب داد: چرا ای پادشاه. اما لباس گرم ندارم و مجبورم تحمل کنم.

پادشاه گفت: من الان به درون قصر میروم و یکی از لباسهای گرمم را می گویم برایت بیاورند. پادشاه داخل قصر شد و به محض ورود به قصر وعده اش را فراموش کرد.

صبح روز بعد جسد پیرمرد نگهبان را در حوالی قصر پیدا کردند در حالی که با خط ناخوانا نوشته بود:ای پادشاه من هر شب با همین لباس کم سرما را تحمل می کردم، اما وعده لباس گرم تو مرا از پای در اورد.

نتیجه گیری:

گاهی با یک قطره لیوانی لبریز می شود.

گاهی با یک کلام قلبی اسوده و ارام می گیرد.

گاهی با یک وعده یک انسان نابود می شود.

گاهی با یک بی مهری دلی می شکندو ....

پس مراقب بعضی یک ها باشیم که در عین ناچیزی همه چیزند.

اعضای جدید شورای روستای حور

برادران احمدرضا معتمدی ، کیوان فروغی راد ، ابراهیم قبادی ،میرسجاد اعجازی و انور ماهری

ضمن تشکر از مردم فهیم روستای حور که با حضور خود حماسه آفریدند؛ خدمت تمامی افرادی که برای دوره جدید شورای روستای حور انتخاب شده‌اند، تبریک عرض می‌کنم و امیدوارم که با همدلی و همفکری شما عزیزان، شاهد پیشرفت و توسعه هر چه بیشتر روستای حور باشیم.

توفیق روزافزون شما برداران محترم را از خدواند منان خواهانم و امیدوارم در پیشبرد برنامه های اجتماعی ، فرهنگی ، بهداشتی ، آموزشی و اقتصادی روستای حور موفق و مثمر ثمر باشید و از اعضای سابق شورای روستای حور تشکر و قدردانی می کنیم .

از طرف محسن علیرضائی و نویسندگان محترم  وبلاگ حور

اگر روزی از ما بپرسند که ساسی مانکن ،محسن یگانه و یا آنهایی که در خارج تشریف دارند را می شناسید جواب مثبت داده و بعد از بیوگرافی، نام برخی از ترانه ها و حتی دوستان آهنگساز ، همکاران و دوستان و رنگ مورد علاقه آنها را نام خواهیم برد و اینکه طرفدار کدام تیم هستند و  طبق معمول فقط دو تیم فوتبال تو ایران هست : آبی و قرمز تهران

احتمالا خواهیم گفت که  اسمش ساسان فامیلی:حیدری (یافته) لقب:ساسی مانکن تاریخ تولد: 12 آبان 1365محل تولد:اهواز ، محل سکونت فعلی

اما اگر از ما  بپرسند که تندیس چه کسی به عنوان «آهنگساز برجسته شرق» در یونسکو نصب شده‌است به احتمال خیلی زیاد جوابمان نمی دانم است و اگر راهنمایی کنند و بگویند که اصالتا اردبیلی هست شاید با عجله بگیم علی دایی

استاد علی سلیمی

سروده ابراهیمی از روستای کور عباسلو( نیر ) اردبیل

آهنگ ساز : استاد علی سلیمی اردبیل

اولین خواننده آیرلیق : همسر استاد سلیمی

یکی از مراسم عروسی که قبلا در روستای حور نیز رایج بود و هنوز هم در بعضی از شهرها وروستاها ی آذربایجان  رایج است،پرتاب سیب توسط بیگ(داماد)به طرف عروس است.

بدین صورت که وقتی عروس را به طرف خانه داماد میاورند،داماد به همراه "ساغدوش"و"سولدوش"به پشت بام خانه رفته وهنگام رسیدن عروس وهمراهانش به نزدیک خانه وی،سیب درشت وسرخی را که مدتها قبل برای این مراسم تهیه کرده اند با تمام توان به زیر پای عروس پرتاب می کند.         

«« بیان شیوای استاد شهریار»»

حیدر باباکندین تویون توتاندا

قیز-گلینلرحنا،پیلته ساتاندا

بیگ گلینه دامدان آلما آتاندا

منیم ده اوقیزلاریندا گوزوم وار

عاشیقلارین سازلاریندا سوزوم وار

اکیز کلمه لر بیر دیلین گؤزل لیگینده و دانیشان انسانین سؤز فصاحتینده چوخ درین رول اوینایا بیلر .

تاسف لر اولسون ایندیسه بو اکیز و معانالی سؤزلر آزراق ایشله نیر و ملت اونلارین یئرینه تلویزیوندان اؤرگشدیگی

 عربی - فارسی اکیز کلمه لرینی قویور

                                                           بقیه را در ادامه مطلب  بخوانید

یازان : محسن علیرضائی -

ديوان‌اللغات الترك قديمي‌ترين لغت‌نامة تركي جهان است كه حدود هزار سال پيش يعني در سالهاي 464 الي 466 ه.ق. بعد از چهار بار بازخواني و بازنويسي به رشتة تحرير در آمده است.

مطلب جالب وخواندنی از آقا محسن علیرضائی

جهت مطالعه به ادامه مطلب مراجعه فرمائید