ویل در زبانهای هندواروپایی در کلماتی مانند لوندویل، ویله دره، آرتاویل، ویلکیج و...... پسوند مکان ساز است؛ چنانکه بسیاری از شهرهای آمریکا (Louisville, Jacksonville,…) از این پسوند استفاده می کنند. Village در زبان انگلیسی هم از همین ریشه است. همچنین ville (شهرک) در زبان فرانسوی باستان و villa (روستا) در زبان لاتین نیز به همین ریشه باز می گردد. در همان زبانها "ویل" به مفهوم شهر، ناحیه یامنطقه می باشد. با اینکه اندیشمند ومورخ بزرگمان مرحوم بابا صفری روزنه معانی برای مفهوم کلمه اردبیل را برای نسل فعلی وآینده بازنموده ولی در تفسیر ومعنایابی دوکلمه ترکیبی آرتا و ویل دچار خطا شده است. آن بزرگوار آرتا را به مفهوم مقدس دانسته در حالیکه این کلمه در زبان پهلوی باستان(اشکانی) به معنای راستی وراستین می باشد. اَرتَه یا آرتا، به معنای “راستی” و “نظم” در میان آریاییان جایگاه ویژه ای داشته است. زرتشت نیز بر این باور بود که جهان، میدان نبرد میان “اشه”* (= ارته، راستی) و “دروگه” (دروغ) است و این دو، سرچشمه ی همه ی نیکی ها و بدی های عالمند و با یکدیگر در ستیزند تا روزی که نمادهای ارته (بهمن: اندیشه ی نیک، خرداد: کمال، اسفند: اخلاص و بردباری، شهریور: پادشاهی و شهریاری مطلوب، اردیبهشت: راستی و نظم اخلاقی، امرداد: جاودانگی) برای همیشه بر دروغ و بزرگترین هوادارش (اهریمن) پیروز می شود.

از همین ریشه ی “ارته”، واژگانِ بسیاری در زبان پارسی باستان ساخته شد که بعدها در زبان فارسی میانه (ساسانی)، جای خود را به “ارده” داد؛ یعنی همخوان** /t/ به همخوان /d/ تبدیل شد. بنابراین، “ارته وان” (راستگو)، در زبان فارسی میانه به “اردوان”، “ارته خشثره” (دارای پادشاهی راستین) به “اردشیر” و “ارته وهیشت” (بهترین راستی)، به “اردیبهشت” تبدیل شد.

“ارته ویل” یا “آرتاویل” یکی از واژه هایی است که ایرانیان باستان با ریشه ی “ارته” ساختند.

بنابراین، “ارته ویل” یا “آرتاویل” یعنی “شهرِ راستی” یا “راستین شهر”.
از آنجا که گویش های طالشی و تاتی نیز باز مانده زبان پهلوی باستان بوده و در این گویشها به جلگه های ساحل دریا ی کاسپین گیل وبه ساکنان آن مناطق گیلک ودرمقابل به مناطق گوهستانی" کیج" می گویند بر این اساس مفهوم ومعنای کلمه ویلکیج "شهر کوهستانی" می باشد. بنا به اعتقادبرخی از صاحب نظران مکان فعلی شهر کوهستانی مذکور از قیزیل قیه تا نیارق بوده است.